Jałmużna jako Filar Islamu

Allah w Qur’anie mówi o jałmużnie osiemdziesiąt dwa razy i za każdym razem wymienia ją razem z modlitwą, przypominając o obowiązku odprawiania modlitwy i dawania jałmużny, zachęcając wszystkich muzułmanów do dawania jałmużny i napominając ich, aby przestrzegali tego obowiązku bogatego człowieka i prawa, jakie zostało ustanowione dla biednego człowieka. Dzisiejsze badania udowadniają, że gdyby wszyscy bogaci ludzie na świecie dawali zakat w wysokości nakazanej przez Allaha (przypomnijmy, że jest to zaledwie jedna czterdziesta część rocznych dochodów), wystarczyłoby tego, żeby zlikwidować biedę na świecie.

Prorok(PZN) podkreślał, że płacenie zakat to nie jest łaska ze strony bogatego muzułmanina, tylko jego obowiązek wobec Allaha i wobec tego człowieka, który nie ma majątku. Powiedział, że jeśli bogaty człowiek płaci zakat, dostaje sadaqa od Allaha i wynagrodzenie od Allaha. Prorok(PZN) zalecał, żeby jałmużnę dawać w taki sposób, żeby prawa ręka nie wiedziała, co daje lewa ręka – to oznacza, że dając jałmużnę, nie powinniśmy długo obliczać, ile musimy dać, żeby przypadkiem nie dać ani grosza ponad to, co obowiązkowe; ale także, że obdarowany nie powinien wiedzieć, od kogo dostał wsparcie, a ten, kto kogoś obdarował, nie powinien tego ogłaszać, wypominać ani oczekiwać wdzięczności.

O obowiązku jałmużny mówi wiele hadisów. Jednym z najbardziej znanych jest ten, w którym Prorok(PZN) powiedział, że Islam został zbudowany na pięciu filarach i są to szahada (wyznanie wiary w Allaha, pozbawionego współtowarzyszy), salat (modlitwa), zakat (jałmużna), saum (post) i hadżdż (pielgrzymka do Mekki).

Wyróżnia się następujące rodzaje ludzi, którzy są uprawnieni do otrzymania pieniędzy pochodzących z zakat:

– biedni;
– ubodzy (cztery główne szkoły fikh podają różne definicje obu tych terminów, jak również wysokość zakat, jaką powinni otrzymać biedni i ubodzy);
– ci, którzy pracują przy pobieraniu i rozdawaniu zakat;
– ludzie, którzy mają słabą wiarę i otrzymanie zakat może im pomóc;
– ludzie, którzy niedawno wypowiedzieli szahadę i potrzebują zakat na cele związane z przyjęciem Islamu;
– dłużnicy, jeśli nie mają majątku, aby sami spłacili swoje długi;
– niewolnicy, jeśli zakat dostarczy im środków na wykupienie się z niewoli i będą mogli stać się wolnymi ludźmi na drodze Allaha;
– chorzy;
– studiujący religię lub fikh, jeśli nie mają środków na utrzymanie;
– ci, którzy potrzebują pieniędzy na budowę meczetów, szkół itp.

Jest hadis, który mówi, że do Proroka(PZN) przyszedł zdrowy i silny człowiek i zapytał go, czy może otrzymać zakat. Prorok(PZN) wymienił mu wszystkie grupy ludzi, którzy mogą korzystać z zakat i powiedział: Jeśli nie należysz do żadnej z nich, nie masz prawa do zakat. Islam zaleca, żeby silny i zdrowy mężczyzna pracował lub starał się znaleźć pracę, a nie prosił o jałmużnę. Z zakat również nie mogą korzystać ludzie bogaci ani ci, którzy byli biedni, ale Allah umożliwił im zdobycie majątku.

Bogaty ojciec może dać zakat biednemu synowi, ale bogaty syn nie może dać zakat biednym rodzicom – dlatego, że utrzymywanie ich jest jego obowiązkiem zupełnie niezależnym od zakat. Analogicznie bogaty mąż nie może dać zakat biednej żonie, bo ma obowiązek dzielić się z nią swoim majątkiem tak, żeby starczyło jej na godziwe życie – ale już bogata żona może dać zakat biednemu mężowi, bo utrzymywanie męża nie jest jej obowiązkiem według zasad Islamu.

Prorok(PZN) mówił też o tym, w jaki sposób mogą dać zakat ludzie biedni albo tacy, którzy mają tylko taki majątek, żeby wystarczył dla nich i dla ich rodzin. Powiedział, że zikr – wspominanie Allaha – albo tasbih – wychwalanie Allaha – są jak dawanie zakat; pomoc w pogodzeniu się skłóconych osób jest jak dawanie zakat (inny hadis mówi, że nie jest kłamcą ten, kto wymyśla nieprawdziwe informacje, żeby doprowadzić do zgody między ludźmi); sprawiedliwe sądzenie jest jak dawanie zakat; współżycie z małżonką i unikanie cudzołóstwa jest jak dawanie zakat; dobry czyn jest jak dawanie zakat; uprzejma rozmowa jest jak dawanie zakat; dobre słowo jest jak dawanie zakat; uśmiech do naszego brata jest jak dawanie zakat… Ale równocześnie Prorok(PZN) podkreślał, że ci, którzy mają majątek, nie mogą ograniczać się tylko do tych dobrych uczynków – ich obowiązkiem jest dawanie pieniędzy na zakat dla biednych i potrzebujących.

Kiedy ktoś z uczniów Proroka(PZN) był biedny i udawało mu się pożyczyć od kogoś dwa dinary, jeden dinar wydawał na siebie i na swoją rodzinę, a drugi na zakat. Wierzył w to, że Allah pomnoży jego dobry czyn i albo dinar wydany na jałmużnę wróci do niego jako dziesięć (lub więcej, aż do siedmiuset) dinarów, albo Allah wynagrodzi mu ten dobry uczynek w życiu ostatecznym.

Autor: Abd ul-Karim