Przez ponad dwanaście wieków Al-Qarałijjin był jednym z przodujących centrów nauki w świecie muzułmańskim. Założyła go w 859 roku (ery chrześcijańskiej) Fatima Al-Fihri, która wyemigrowała wraz ze swoim ojcem Mohammedem Al-Fihrim z Qairałan (Tunezja) do Fezu.

Dołączyli oni do społeczności złożonej z innych emigrantów z Qairałan, która zamieszkiwała zachodnią dzielnicę miasta. Społeczność tą określano mianem „Qairałanijjins”. Fatima i jej siostra Mariam uzyskały wyższe wykształcenie i odziedziczyły duży majątek po swoim ojcu. Fatima poświęciła całą swoją część spadku po ojcu na budowę meczetu dla społeczności emigrantów. Stanowi to jeden z wielu pięknych przykładów na to, że muzułmańskie kobiety oddawały wielkie zasługi dla rozwoju cywilizacji muzułmańskiej.

Z powodu swojego położenia meczet stał się znany jako Al-Qairałanijjin. Nazwa ta szybko została skrócona do Al-Qarałijjin.

(…)

Fundacja meczetu miała stworzyć miejsce do modlitwy, ale i również centrum nauki dla społeczności Qairałanijjjin. Al-Qarałijjin, podobnie jak inne meczety, w niedługim czasie stał się miejscem religijnej edukacji, ale i dysput z zakresu polityki. Nauczano tam wszystkich przedmiotów, w tym i nauk przyrodniczych. Qur’an, Fiqh, gramatyka arabska, retoryka, logika, medycyna, matematyka, astronomia, chemia, historia, geografia i muzyka – wszystko to obejmował program nauczania uczelni. Różnorodność tematów i wysoki poziom nauczania sprawiały, że do Al-Qarałijjin zaczęli ściągać studenci z całego świata muzułmańskiego. Podań o przyjęcie było tak dużo, że zaczęto stawiać licznym kandydatom pewne wymagania. Były nimi: znajomość całego Qur’anu (wyniesiona z podstawowych madras), języka arabskiego i ogólnych nauk. Wielu sułtanów roztoczyło swoją opieką uczelnię, przeznaczając na jej rozwój ogromne dotacje i dary w postaci książek. Trzymano je w bibliotece, ufundowanej w 750 roku hidżry (1349 ery chrześcijańskiej) przez marynidzkiego sułtana Abu-Annana. Znajdowała się ona we wschodniej części dziedzińca. Później przeniesiono książki w 1000 roku hidżry (1591 ery chrześcijańskiej) z polecenia sadydyckiego emira Ahmeda Al-Mansura. Pośród wielu cennych rękopisów, znajdujących się w uczelnianej bibliotece, można chociażby wymienić: Mutta’ Malika (zm.179 roku hidżry; 795 ery chrześcijańskiej) napisana na skórze Gazeli, Sirat Ibn Iszaqa, napisany w 270 roku hidżry (883 roku ery chrześcijańskiej), kopia Qur’anu, podarowana uczelni przez Sułtana Ahmeda Al-Mansura Al-Dhahabiego w 1011 roku hidżry (1602 ery chrześcijańskiej) i oryginalna kopia książki Ibn Chalduna Al-’Ibar, podarowana bibliotece w 799 roku hidżry (1396 roku ery chrześcijańskiej).

Al-Qarałijjin wydał na świat wielu wybitnych uczonych. Wśród nich można wymienić: Abu Abullaha Al-Satiego, Abu Al-Abbasa al-Złałiego, Ibn Raszida Al-Sabtiego (zm. w 721 roku ery hidżry; w 1321 roku ery chrześcijańskiej), Ibn Al-Hadża Al-Fasiego (zm. w 737 roku hidżry; w 1336 roku ery chrześcijańskiej) i Abu Madhaba Al-Fasiego, który zaprowadził swoje pokolenie do studiów nad myślą szkoły malikickiej. W średniowieczu uczelnia Al-Qarałijjin odegrała rolę przekaźnika wiedzy ze świata muzułmańskiego do Europy.

Warto wiedzieć, że w Al-Qarałijjin studiował u Abdul Araba Ibn Mułaszaha Ibn Majmun [Majmondes] (1135-1204). Słynny Al-Idrisi (zm. w 1166 roku ery chrześcijańskiej) podobno zamieszkał w Fezie na pewien okres czasu i niektóre źródła podają, że studiował w Al-Qarałijjin. Inne źródła podają, że studiowali w nim jeszcze Ibn Al-’Arabi (1165-1240 CE), Ibn Chaldun (1332-1395 CE), Ibn Al-Chatib, Alpetragius, Al-Bitrudżi, Ibn Harazim i Ibn Łazzan [Landu Rom (1967), 'Afrique Mauresque’, Albin Michel, Paris, str. 97]. Jeszcze inne źródła podają, że Ibn Zuhar (zm. w 1131 roku ery chrześcijańskiej) podróżował pomiędzy Andaluzją, Fezem i Marakeszem.

Z chrześcijańskich świadków wielkości Al-Qarałijjin można wymienić chociażby Gerberta z Aurillac (930-1003 roku ery chrześcijańskiej), znanego później jako Papież Sylwester II. Jemu właśnie przypisuje się wprowadzenie do Europy zera i liczb arabskich. W 1540 roku (ery chrześcijańskiej) Belg o imieniu Nichola Louvain osiadł w Fezie i studiował język arabski w Al-Qarałijjin.

Pomimo tego wszystkiego, francuski generał Lyautey, który kierował francuską „misją ucywilizowania Maroka”, opisał Al-Qarałijjin jako „ciemny dom”. To tylko pokazuje, że jak wielu jemu podobnych Europejczyków, nie był w stanie uszanować historii tej wspaniałej uczelni oraz cywilizacji muzułmańskiej.

za: Muslim Heritage (strona poświecona wkładowi islamu w budowanie światowej kultury i cywilizacji)

Artykuł pochodzi z serwisu islam.pl (link)