4 Objawienie
Po zbadaniu i analizie wszystkich dowodów i przesłanek można ustalić, że pierwsze objawienie miało miejsce w poniedziałek, dwudziestego pierwszego dnia ramadanu 610 roku, co odpowiadało dziesiątemu sierpnia kalendarza gregoriańskiego [8]. Muhammad (niech będzie z nim pokój i błogosławieństwo) miał wówczas dokładnie czterdzieści lat, sześć miesięcy i dwanaście dni według rachuby kalendarza księżycowego, a trzydzieści dziewięć lat, trzy miesiące i dwanaście dni według rachuby kalendarza słonecznego.
Tak zaś o pierwszym Objawieniu mówi relacja Aiszy (niech Bóg będzie z niej zadowolony):
„Wysłannik Boga (niech będzie z nim pokój i błogosławieństwo) na początku miał prorocze sny, następnie polubił odosobnienie i zaczął spędzać czas w grocie Hira na oddawaniu Bogu czci, po czym powracał do rodziny. Brał ze sobą prowiant, a gdy ten mu się kończył, szedł do Chadidży po kolejny zapas. Tamtego dnia, gdy przyszła do niego Prawda, siedział w grocie i nagle zjawił się przed nim anioł, który pokazał mu jakieś słowa i rozkazał: Czytaj! Muhammad odpowiedział: Nie umiem czytać. Anioł objął go mocniej i powtórzył: Czytaj!, na co Muhammad znowu odpowiedział: Nie umiem czytać. Wtedy tamten ścisnął go jeszcze mocniej i wyrecytował mu pięć pierwszych wersetów z sury Al-Alak:
Głoś! W Imię twego Pana, Który stworzył!
Stworzył człowieka z grudki krwi zakrzepłej!
Głoś! Twój Pan jest najszlachetniejszy!
Ten, Który nauczył człowieka przez pióro,
Nauczył człowieka tego, czego on nie wiedział [9].
Muhammad przerażony uciekł do żony i zaczął wołać: Okryjcie mnie! Okryjcie mnie!, a gdy uspokoił się trochę, opowiedział jej, co zaszło. Wtedy Chadidża (niech Bóg będzie z niej zadowolony), powiedziała mu: Zaprawdę, Bóg nigdy cię nie poniży. Dbasz o dobre stosunki rodzinne, pomagasz biednym i potrzebującym, przyjmujesz gości i hojnie ich obdarzasz, cierpliwie kroczysz drogą prawdy.
Później Chadidża i Muhammad poszli do jej brata stryjecznego o imieniu Waraka ibn Naufal, który był chrześcijaninem i był niewidomy. Waraka wysłuchał wiadomości o tym, co się zdarzyło, i powiedział do Muhammada: To, co ty dostałeś, jest tym, co dostał Mojżesz od Boga. O, gdybym mógł dożyć czasów, kiedy twój lud cię wypędzi! Muhammad zapytał: Więc wypędzą mnie?, na co Waraka odpowiedział: Ktoś, kto przychodzi z tym, z czym ty przyszedłeś, zawsze jest wypędzany.
Waraka obiecał Muhammadowi, że jeśli dożyje tych czasów, będzie razem z nim i będzie go bronił, jednakże niedługo po tym zmarł”.
Muhammad (niech będzie z nim pokój i błogosławieństwo) przestraszył się tego, co zaszło. Zaczął się obawiać, że jego plemię uzna go za poetę (wówczas poeci często byli wykorzystywani do walki politycznej, a ich utwory w wielu przypadkach opisywały rozpustę, przez co mieli złą reputację), nawiedzonego lub chorego psychicznie i odsunie się od niego. Czuł wstręt do poetów i ludzi opętanych przez dżiny, dlatego bał się, że sam może być jednym z nich.
Przez dłuższy czas bliscy Muhammada szukali go w grocie Hira i okolicach, ale nie mogli go znaleźć. Gdy wreszcie wrócił do domu, przytulił się do Chadidży, a ta spytała go:
– Gdzie byłeś, Abu al-Kasimie [10]?! Wysłałam ludzi, by cię znaleźli, lecz nie byli w stanie!
Muhammad opowiedział jej o tym, co zaszło, na co ona odparła:
– Nie smuć się, bądź cierpliwy. Przysięgam na Tego, w Którego ręce jest dusza Chadidży, mam nadzieję, że będziesz Prorokiem tego narodu!
Później jeszcze raz odwiedziła Warakę, który powiedział jej:
– On jest święty, święty! Przysięgam na Tego, w Którego ręce jest dusza Waraki, oto przyszło wielkie Prawo, podobne temu, otrzymanemu przez Mojżesza. Zaprawdę, to prorok wysłany do tego narodu!
4.1 Długość pierwszego objawienia
Według najbardziej autentycznych relacji pierwsze objawienie trwało kilka dni. Istnieje opinia, że trwało dwa i pół roku bądź trzy lata, jednakże można stwierdzić z całą pewnością, że mija się ona z prawdą.
W pierwszych dniach Wysłannik Boga (niech będzie z nim pokój i błogosławieństwo) cierpiał z powodu głębokiego smutku i szoku. Al-Buchari podaje, że Muhammad kilkakrotnie wchodził na wierzchołki gór, by skoczyć z nich i zabić się, lecz za każdym razem ukazywał się mu Gabriel i mówił: „Muhammadzie, zaiste, jesteś Wysłannikiem Bożym!” – wówczas Prorok uspokajał się nieco i rezygnował ze swojego zamiaru.
4.2 Gabriel przynosi objawienie po raz drugi
Według uczonego Ibn Hadżara kilkudniowa przerwa w objawieniu służyła temu, by Muhammad (niech będzie z nim pokój i błogosławieństwo) pokonał strach i zapragnął kolejnych objawień. Gdy już niepokój ustąpił miejsca przekonaniu o prawdzie, i gdy Muhammad upewnił się co do tego, że stał się prorokiem Najwyższego Boga, a tym, który do niego przychodzi, jest Jego herold, zaczął cierpliwie oczekiwać kolejnego objawienia – i faktycznie Gabriel powrócił. Przekazał Al-Buchari za Dżabirem bin Abd Allahem, który słyszał tę historię z ust Proroka i przekazał ją innym:
„Kiedy szedłem drogą, usłyszałem głos z nieba. Spojrzałem w górę i ujrzałem tego samego anioła, który przyszedł do mnie w Hira, jak siedział na tronie pomiędzy niebem a ziemią. Przeraziłem się i upadłem na ziemię, po czym pobiegłem do domu i zawołałem: Okryjcie mnie! Okryjcie mnie!, a wówczas Bóg zesłał następujące słowa:
O ty, któryś jest otulony płaszczem!
Powstań i ostrzegaj!
I głoś wielkość swego Pana.
I utrzymuj swe szaty w czystości!
I unikaj wszelkiego zanieczyszczenia [11].
Po tym czasie objawienie zaczęło przychodzić regularnie”.
4.3 Rodzaje objawienia
Uczeni muzułmańscy, w tym Ibn al-Kajjim, dzielą objawienia na siedem kategorii:
1. Sny prorocze, które zawsze się sprawdzały. To wizje, które Prorok (niech będzie z nim pokój i błogosławieństwo) miał na samym początku misji.
2. Wszystko, czym Prorok został natchniony przez Gabriela, ale nie towarzyszyła temu wizja; to znaczy Prorok nie widział anioła ani w jego własnej postaci, ani w postaci człowieka.
Na przykład Prorok powiedział: „Duch Święty [12] natchnął mnie, że żadna dusza nie umrze, póki nie otrzyma całego przeznaczonego dla niej zaopatrzenia. Bójcie się więc Boga i proście Go pokornie o łaski, i niech chwilowy brak zaopatrzenia nie popycha was do buntu przeciw Bogu, gdyż Jego dary mogą być otrzymane tylko dzięki posłuszeństwu wobec Niego”.
3. Objawienia, przy których anioł przychodził do Proroka pod postacią człowieka i przekazywał mu je ustnie. W takiej sytuacji Proroka kilkakrotnie widzieli jego towarzysze.
4. Objawienia, zapowiadane przez dźwięk przypominający dźwięk dzwonków, towarzyszący przyjściu anioła. Ten rodzaj objawienia był dla Proroka bardzo wyczerpujący.
5. Objawienia, podczas których Prorok widział Gabriela w jego własnej postaci. Według interpretacji sury pięćdziesiątej trzeciej wydarzyło się to dwukrotnie.
6. Objawienia, które Prorok miał podczas Isra i Miradż – Podróży Nocnej z Mekki do Jerozolimy, a następnie z Jerozolimy do siedmiu niebios. Te objawienia pochodzą bezpośrednio od Boga; wtedy m.in. została nakazana pięciokrotna modlitwa.
7. Objawienie bezpośrednie – czyli takie, podczas którego Bóg mówił do Proroka bez pośrednictwa anioła (jak kiedyś do Proroka Mojżesza), a wydarzyło się to podczas Podróży Nocnej.
Niektórzy dodają jeszcze jedną kategorię, a mianowicie taką rozmowę Boga z Muhammadem, przy której Prorok (niech będzie z nim pokój i błogosławieństwo) oglądał Boga twarzą w twarz, jednakże ta kwestia pozostaje kontrowersyjna i niepotwierdzona.
4.4 Nakaz jawnego wzywania do Boga i cele misji
Prorok (niech będzie z nim pokój i błogosławieństwo) otrzymał kilka rozkazów w przytoczonym już wcześniej fragmencie Koranu:
„O ty, któryś jest otulony płaszczem!
Powstań i ostrzegaj!
I głoś wielkość swego Pana.
I utrzymuj swe szaty w czystości!
I unikaj wszelkiego zanieczyszczenia.
Nie uważaj wypełniania przez siebie tychże nakazów za łaskę [którą czynisz wobec Boga i ludzi].
A ze względu na swego Pana bądź cierpliwy [w wykonywaniu swoich obowiązków wobec Niego i ludzkości]”[13].
Pomimo że z pozoru owe nakazy wydają się być proste i oczywiste, to niosą one następujący sens:
– ostrzeganie każdego, kto sprzeciwia się nakazom Boga, przed Jego karą;
– wywyższanie Imienia Boga – tak, by ostatecznie na Ziemi wszelka chwała należała tylko do Niego;
– oczyszczanie ubioru i ciała, a następnie własnej duszy z pomocą Wielkiego Miłosierdzia Bożego i takie jej udoskonalenie, by stała się najlepszym przykładem dla społeczności ludzkiej i przyciągała zdrowe serca;
– nieuważanie wypełniania tych nakazów i dokładania starań na drodze Boga za łaskę czynioną innym; ciągłe działanie i poświęcenie, a następnie zapomnienie o wszystkim, co się uczyniło, by nie poczuć pychy i dumy z tego powodu;
– zachowanie cierpliwości w obliczu wielu prób, jakim będzie poddany Prorok (niech będzie z nim pokój i błogosławieństwo) oraz jego towarzysze, takich jak kpiny i szyderstwa, czy dążenie do zgładzenia jego i jego towarzyszy wraz ze wszystkimi wiernymi.
Te same wersety zawierają elementy apelu i ostrzeżenia, mówią nam, że na tym świecie ludzie nie otrzymają całkowitej odpłaty za swoje czyny, lecz ostateczny rozrachunek nastąpi w Dniu Sądu Ostatecznego, zwanym także (m.in.) Dniem Zmartwychwstania bądź Dniem Rozliczenia.
Koran nakazuje sługom Bożym całkowite jedynobóstwo, powierzenie wszystkich spraw Najwyższemu Bogu, dążenie do osiągnięcia Jego zadowolenia zamiast zaspokajania własnej duszy.
Zatem zadaniami, jakie Objawienie stawia przed każdym muzułmaninem, są:
– głoszenie Tauhid (Jedności Boga);
– głoszenie wiary w życie ostateczne;
– oczyszczanie duszy ze zła i doskonalenie jej poprzez kultywowanie szlachetnych cech i wykonywanie dobrych uczynków;
– powierzenie wszystkich spraw Bogu Najwyższemu;
– to wszystko po uwierzeniu w posłannictwo Muhammada (niech będzie z nim pokój i błogosławieństwo) pod jego kierownictwem i wskazówkami.
W dwóch pierwszych wersetach Najwyższy powierza Prorokowi (niech będzie z nim pokój i błogosławieństwo) wielką sprawę, odsuwa go od snu i ciepła domowego, a wzywa do zmagania się, walki i trudności. Słowa: „O ty, któryś jest otulony płaszczem! Powstań i ostrzegaj!” można zrozumieć w następujący sposób:
Ten, kto żyje dla samego siebie, żyje w wygodzie, lecz o ty, który poniesiesz ten wielki ciężar, zapomnij o śnie! Zapomnij o odpoczynku, ciepłym łóżku, spokojnym i wygodnym życiu! Powstań do wielkiej sprawy, która czeka na ciebie i ponieś ten wielki ciężar. Powstań do wysiłku, zmęczenia i ciężkiej pracy! Powstań, bowiem czas snu i odpoczynku minął, a czekają cię teraz bezsenne noce i wielkie zmaganie. Powstań i przygotuj się!
Wysłannik Boga (niech będzie z nim pokój i błogosławieństwo) powstał i wypełniał swoją misję przez ponad dwadzieścia lat. Nie odpoczywał ani nie zaprzestawał starań, nie żył dla siebie ani dla rodziny. Powstał i niósł na swych barkach wielki ciężar, pod którym nie ugiął się, wielkie zadanie, ciężar całej ludzkości, ciężar wiary, ciężar walki i zmagań na różnych polach. Ponad dwadzieścia lat żył w ciągłej bitwie, i przez cały ten czas, od momentu, gdy usłyszał ten donośny głos, nic nie odwróciło go od jego misji. Niech Bóg obdarzy go najlepszą nagrodą ze względu na całą ludzkość.
Kolejne strony nie są niczym innym, jak krótkim tylko zobrazowaniem długich i żmudnych starań, których Wysłannik Boga (niech będzie z nim pokój i błogosławieństwo) dokładał przez cały czas swojego posłannictwa.
4.5 Okresy i etapy misji proroczej
Historia Objawienia dzieli się na dwa okresy: mekkański (przed emigracją), trwający trzynaście lat i medyński (po emigracji), trwający dziesięć lat. Okres mekkański dzieli się z kolei na trzy etapy:
– pierwszy to trzy lata tajnej misji, wśród rodziny i zaufanych przyjaciół Proroka;
– drugi to siedem lat jawnej misji w Mekce;
– trzeci to trzy lata jawnej misji nie tylko w Mekce, ale także poza nią.
Okres medyński i jego przebieg zostaną szczegółowo przedstawione w innym miejscu.
8 Istnieją różnice w opiniach uczonych na ten temat: duża część utrzymuje, że pierwsze objawienie przyszło w miesiącu rabi al-awwal, inni powiedzieli, że było to w ramadanie, a jeszcze inni, że w miesiącu radżab. Uznaliśmy, że druga wersja – mówiąca o ramadanie – jest najbardziej wiarygodna, o czym świadczą następujące wersety koraniczne: „Miesiąc ramadan [to miesiąc], w którym zesłany został Koran jako przewodnictwo dla ludzi […]” (2:185), a także „Oto My zesłaliśmy go [Koran] w Noc Przeznaczenia i Mocy (lajlat al-kadr)” (97:1).
Grupa, która uważa, że Objawienie zaczęło się w ramadanie, poróżniła się co do dokładnej daty: jedni wymienili dzień siódmy, inni siedemnasty, jeszcze inni osiemnasty. My uznaliśmy jednak, że najbardziej prawdopodobną datą jest dwudziesty pierwszy, mimo że niewielu autorów biografii Proroka (niech będzie z nim pokój i błogosławieństwo) podziela tę opinię. Jednakże nieomal wszyscy zgadzają się co do tego, że początek misji proroczej przypadł na poniedziałek, co potwierdzają czołowi autorzy zbiorów hadisów powołujący się na Abu Katadę (niech Bóg będzie z niego zadowolony), który relacjonował, że Wysłannik Boga, spytany o post w poniedziałki, odparł: „W tym dniu przyszedłem na świat i w tym dniu otrzymałem Objawienie”. Tamtego roku poniedziałek wypadał siódmego, czternastego, dwudziestego pierwszego i dwudziestego ósmego dnia ramadanu. Wiarygodne relacje wskazują na to, że Noc Przeznaczenia wypada wyłącznie w jednej z nieparzystych spośród dziesięciu ostatnich nocy ramadanu. Jeśli więc uwzględnimy Słowo Boże „Oto My zesłaliśmy go [Koran] w Noc Przeznaczenia i Mocy”, relację Abu Katady, wedle której początek misji Muhammada miał miejsce w poniedziałek, oraz rachubę czasu, na podstawie której można ustalić, na które dni tamtego miesiąca przypadał poniedziałek, dojdziemy do wniosku, że pierwsze objawienie przyszło do Muhammada (niech będzie z nim pokój i błogosławieństwo) dwudziestego pierwszego dnia ramadanu.
9 Koran, 96:1-5.
10 Abu al-Kasim (ar. Ojciec al-Kasima) – przydomek Proroka (niech będzie z nim pokój i błogosławieństwo). Wśród Arabów do dziś panuje zwyczaj zwracania się do siebie przydomkami pochodzącymi od imion dzieci lub cech właściciela (przyp. red. pol.).
11 Koran, 74:1–5.
12 W islamie ten termin oznacza anioła Gabriela, pokój z nim (przyp. red. pol.).
13 Koran, 74:1–7.
<<<Poprzedni rozdział] [Spis treści] [Następny rozdział>>>