Braterstwo

Proponowane przez Islam braterskie stosunki między ludźmi prowadzą do utworzenia społeczeństwa opartego na wzajemnej życzliwości, co pomogłoby w zaprowadzeniu bezpieczeństwa na świecie. Takie braterskie stosunki logicznie wynikają z pochodzenia wszystkich ludzi od dwojga pierwszych rodziców, Adama(PZN) i Ewy.

Wysłannik Allaha (PZN) powiedział: Ludzie są dziećmi Adama, a Adam został stworzony z gliny. Sam Allah w Qur’anie mówi (co znaczy, wg J. Bielawskiego): „O, ludzie! Oto stworzyliśmy was z mężczyzny i kobiety i uczyniliśmy was ludami i plemionami, abyście wzajemnie się znali. Zaprawdę, najszlachetniejszy spośród was, w obliczu Allaha, to najbardziej bogobojny spośród was!” (Sura Al-Hudżurat – Komnaty – a. 13.) Nasz Stwórca pokazuje w tym wersecie, że stosunki międzyludzkie czy też między narodami powinny polegać na poznawaniu się i współdziałaniu, a nie na skłócaniu różnych ludzi czy narodów.

Ten ajat udowadnia również, że Islam potępia wszelkie teorie rasistowskie. Miłość człowieka do swojej ojczyzny czy narodu jest czymś naturalnym, ale nie wolno odwrócić się przez fałszywie pojęty patriotyzm od Allaha czy od wartości wiary. Wysłannik Allaha (PZN) powiedział: Najlepszym spośród was jest ten, kto stanie w obronie swojego plemienia – z wyjątkiem przypadku, kiedy popełniło ono występek. Islam nie mówi o „narodach wybranych” ani nie czyni różnicy między ludźmi ze względu na ich narodowość, pochodzenie, kolor skóry itd. Czasami możemy usłyszeć, że Arabowie w Islamie są odpowiednikiem „narodu wybranego”, ale takie pogłoski rozsiewane są przez ludzi, którzy nie mają żadnej wiedzy o naszej religii. Wysłannik Allaha (PZN) powiedział podczas pożegnalnej pielgrzymki, że Arab nie jest lepszy od człowieka z innego narodu ani człowiek z innego narodu nie jest lepszy od Araba; że czarny nie jest lepszy od białego ani biały nie jest lepszy od czarnego!

Religia Islamu w czystej formie łączy ludzi bez względu na te cechy, bez względu na miejsce zamieszkania, czyniąc z nich ummę, której członkowie wspierają się wzajemnie w przeciwnościach i razem cieszą się ze swoich sukcesów. W takiej wspólnocie nie ma miejsca na egoizm, który podporządkowuje wszystkie działania człowieka wyłącznie jego interesom jednostkowym, powoduje zło i zanikanie dobrych intencji i dobrych uczynków. Ludzie nie tylko nie wyrządzają sobie szkody, lecz wzajemnie sobie pomagają lub bronią się przed złem, a ból jednego z braci sprawia ból innym, co powoduje, że zapoznają się oni z problemem tego człowieka i starają się wspólnie usunąć ten problem. Takie postępowanie zarówno wprowadza człowieka w dobry nastrój, jak i zapewnia mu życie bez wyrzutów sumienia.

Wysłannik Allaha (PZN) powiedział: W swojej wzajemnej życzliwości, pomocy i solidarności muzułmanie podobni są do jednego ciała, którego części, gdy jedna z nich niedomaga, przywiązują się do niej poprzez bezsenność i gorączkę.

Inny hadis Proroka Muhammada (PZN) mówi: Muzułmanin jest bratem innego muzułmanina, nie wyrządza mu krzywdy ani nie powoduje niebezpieczeństwa dla niego. Ktokolwiek ma na względzie problemy swego brata, Allah będzie miał na względzie jego potrzeby. Ktokolwiek rozwiąże jeden problem muzułmanina, temu Allah rozwiąże jeden z jego problemów w Dniu Sądu. Ktokolwiek przyodział muzułmanina, tego Allah przyodzieje w Dniu Sądu.

Przekazał Ibn Abbas, że słyszał Wysłannika Allaha (PZN), mówiącego: Kto wspomógł w potrzebie swego brata i rozwiązał jego problem, otrzyma nagrodę większą niż za dziesięć lat medytacji, a kto oddawał się medytacjom na rzecz Allaha przez jeden dzień, tego Allah oddali od Ognia piekielnego. (Wg wyjaśnienia, medytacja to praktyka, składająca się z postu, modlitw i suplikacji do Allaha – du’a – i wspominania Go.) Sam Ibn Abbas przerwał swoje medytacje w Meczecie Proroka (było to już po śmierci Wysłannika Allaha) po to, by udać się do pewnego człowieka, któremu inny nie był w stanie oddać długu.

Pamiętajmy, że pojedynczy człowiek jest za słaby, żeby podołać ciężarom tego świata, jakie na niego spadają. Co innego, jeśli pozostali członkowie braterskiej wspólnoty pospieszą mu z pomocą. Powiedzenie mówi: Człowiek jest mały samemu, a duży dzięki współbraciom. Wysłannik Allaha (PZN) powiedział, że wierni w stosunku do siebie są jak ściany budowli, w których każda cegła wspiera inną.

Jeden muzułmanin powinien pomóc drugiemu, gdy tamten walczy, udzielić mu rady, gdy błądzi, wspierać go, gdy są zagrożone jego prawa, powstrzymać go, gdy robi coś złego… Wysłannik Allaha (PZN) powiedział: Stań w obronie swojego brata, czy to krzywdzącego, czy pokrzywdzonego. Ktoś zapytał: Zrozumiała jest obrona pokrzywdzonego, ale jak obronić krzywdzącego? Wysłannik Allaha (PZN) odpowiedział: Powstrzymasz go przed wyrządzaniem krzywdy i to będzie obrona.

Krzywda czy porażka jednego muzułmanina nie może pozostać obojętna dla innych (choć wiemy z przeszłości, że niestety czasami tak się zdarzało – upadek kalifatu czy okupacja Palestyny poprzez utworzenie tzw. państwa Izrael). Takie zobojętnienie (czy też odmawianie pomocy) oddala wszystkich muzułmanów od braterskiego społeczeństwa, prowadzi także do tego, że pokrzywdzony – dobrowolnie lub pod przymusem – podporządkuje się krzywdzącemu.

Wysłannik Allaha (PZN) powiedział: Obojętna postawa wobec niesprawiedliwości powoduje rzucenie klątwy na tych, którzy widzieli ją, a nie stanęli w obronie pokrzywdzonego. Inny hadis Proroka Muhammada (PZN) mówi: Ktokolwiek będzie szedł z pokrzywdzonymi, aż ustanowią oni swoje prawa, temu Allah skieruje jego stopy na właściwą drogę, kiedy jego stopy zejdą z właściwej drogi.

Obowiązek obrony drugiego człowieka, pomocy mu, szanowania jego praw, wzrasta oczywiście wraz ze wzrostem pozycji społecznej czy majątku człowieka. Np. władca powinien dbać o potrzeby obywateli jego państwa. Człowiek, któremu Allah dał majątek ponad jego potrzeby, powinien pamiętać o tych, którzy go nie mają i płacić zakat. Władza, pozycja społeczna, majątek są dane ludziom także po to, aby dzięki nim pomagali innym – bynajmniej nie dla wpadania w pychę po poprawie własnej pozycji (o czym ludzie niestety często zapominają). Wysłannik Allaha(PZN) powiedział, że Allah obdarował niektórych ludzi dobrami, powierzając im je w związku z potrzebami muzułmanów aż do czasu spełnienia tych potrzeb, a po ich spełnieniu Allah przekazuje dobra tych ludzi innym.

Władca, nawet jeśli panuje w państwie muzułmańskim, powinien dbać o interesy wszystkich swych poddanych, niezależnie od ich religii – a nie wyłącznie o dobro muzułmanów. Dobrym przykładem właściwego rozumienia tej sprawy może być sytuacja, do jakiej doszło po podboju części państwa arabskiego przez Mongołów, którzy wzięli do niewoli pewną liczbę zarówno muzułmanów, jak i chrześcijan. Wtedy do mongolskiego władcy poszedł imam Ibn Tajmijja (oby Allah się nad nim zmiłował) i poprosił o uwolnienie jeńców. Władca uwolnił wszystkich muzułmanów, a Ibn Tajmijja poprosił o wolność także dla chrześcijan, mówiąc Mongołowi: my jesteśmy za nich tak samo odpowiedzialni i ty, jako władca, też jesteś za nich tak samo odpowiedzialny. Krótko po tej rozmowie władca Mongołów przyjął Islam, a później przyjęli go także pozostali Mongołowie. (Jest to jeden z bardzo nielicznych przypadków w historii, kiedy zwycięzca nie narzucił swojej religii, tylko przyjął religię pokonanego, subhana Allah.)

Bardzo ważne jest, abyśmy pamiętali o tym, że pomoc, jakiej udzielamy innemu człowiekowi, powinna być bezinteresowna! Wysłannik Allaha (PZN) powiedział: Kto udzielił pomocy drugiemu, został obdarowany prezentem (za udzieloną pomocy) i przyjął (ten prezent), ten popełnił jeden z największych grzechów. (Oczywiście nie wyklucza to wzajemnego świadczenia sobie przysług czy obdarowywania się prezentami, jednak nie powinna być to forma zapłaty za czyjś dobry uczynek.)

Szczere braterstwo jest dobrem duchowym dla całej wspólnoty, ale prowadzi także do dóbr materialnych (osiąganych w dozwolony sposób). Oczywiście zarówno jedno, jak i drugie dobro jest darem od Allaha, Który mówi w Qur’anie, co znaczy wg J. Bielawskiego: „I trzymajcie się razem węzła Allaha, i nie rozdzielajcie się! Wspominajcie dobroć Allaha nad wami! Oto byliście wrogami, a On uczynił przyjaźń w waszych sercach i staliście się przez Jego dobroć braćmi! Byliście na skraju przepaści Ognia, a on was od niego wyratował. W ten sposób Allah wyjaśnia wam Swoje znaki. Być może, wy pójdziecie drogą prostą!” (Sura Al Imran, ajat 103.)

Niektórych sposobów traktowania innych ludzi Islam zakazuje właśnie dlatego, ponieważ stoją one w sprzeczności z zasadami braterstwa muzułmańskiego. Wysłannik Allaha ? w hadisie powiedział:

Strzeżcie się posądzenia, bo posądzenie jest najbardziej kłamliwą z wypowiedzi. I nie szpiegujcie, nie rywalizujcie ze sobą, nie bądźcie zazdrośni, nie bądźcie nienawidzący się nawzajem ani podstępni. Bądźcie sługami Allaha i braćmi, jak nakazał wam Wszechmocny

Allah (…). Muzułmanin jest bratem innego muzułmanina – nie wyrządza mu krzywdy, nie pozostawia go w potrzebie, nie znieważa go – znieważenie brata-muzułmanina przynosi wielkie zło! Zakazuje się muzułmaninowi wobec innego muzułmanina zaboru jego majątku, przelewu jego krwi, pożądania jego kobiet (…). (Pamiętajmy, że zabójstwo, kradzież czy cudzołóstwo są nam zakazane nie tylko wtedy, kiedy byłby to grzech wyrządzony innemu muzułmaninowi, ale także wtedy, kiedy dotyczyłby człowieka spośród Ludzi Księgi, poganina czy niewierzącego – przyp. mój, Abdelkarim.) Allah nie przygląda się waszym wizerunkom i ciało, lecz waszym sercom i czynom. Tu znajdujemy pobożność, tu znajdujemy pobożność (przy tych słowach Prorok (PZN) wskazywał na swoją pierś). Niech żaden z was nie sprzeda drugiego i bądźcie sługami Allaha – braćmi (…). Dla muzułmanina grzechem będzie zerwanie ze swoim bratem na okres dłuższy niż trzy dni.

Pierwszym przykładem doskonałej społeczności muzułmańskiej jest umma, która powstała w Medynie, kiedy do tego miasta emigrowali muzułmanie z Mekki, z innych prowincji Arabii, także ci, którzy wcześniej wyemigrowali do Abisynii. Obowiązywała wzajemna miłość i szacunek, wzajemna życzliwość, gotowość do udzielenia pomocy, szacunek dla prawdy. Allah powiedział o tej ummie w Qur’anie (co znaczy, wg J. Bielawskiego):

A ci, którzy umocnili się w swoim domu i w swojej wierze przed nimi, miłują tych, którzy do nich wywędrowali, i nie znajdują w swoich sercach żadnego pożądania dla tego, co tamtym zostało dane. Oni dają im pierwszeństwo, nawet gdyby bieda była ich udziałem. A ten, kto uchroni się przed skąpstwem własnej duszy, będzie szczęśliwy.
A ci, którzy przyszli po nich, mówią: 'Panie nasz! Przebacz nam i naszym braciom, którzy wyprzedzili nas w wierze! I nie umieszczaj w naszych sercach urazy do tych, którzy uwierzyli! Panie nasz! Ty, zaprawdę, jesteś Dobrotliwy, Litościwy!’

(Sura Al-Hashr – Zebranie – ajaty 9. i 10.)

Muzułmanin nie może czynić bratu w wierze krzywdy ani nawet straszyć go tym, że może uczynić mu coś złego. O tych dwóch sytuacjach mówią dwa hadisy Proroka (PZN):
Ktokolwiek zamierzył się żelazem [nawet nie uderzył, a zamierzył się – przyp. mój] na swojego brata, tego aniołowie przeklinają aż do śmierci – i tak samo, jeśli uczynił to w stosunku do brata z własnych ojca i matki.
Ktokolwiek straszył muzułmanina spojrzeniem bez słusznego powodu, tego Allah będzie straszył spojrzeniem w Dniu Sądu Ostatecznego.

Zakazane jest także wywyższanie się jednych ludzi nad innych. W Dniu Zmartwychwstania ci, którzy tak postępowali, będą stawali się coraz mniejsi i mniejsi, jak mówi o tym hadis Wysłannika Allaha (PZN): W Dniu Sądu ci, którzy wywyższali się, będą sądzeni w postaci pyłków podobnych do ludzi, i będą otoczeni zewsząd pogardą.

Surowo zabronione jest wyszydzanie innych ludzi i inne rodzaje złego traktowania, a to na postawie słów Allaha, Który w Qur’anie mówi (co znaczy, wg J. Bielawskiego):

O wy, którzy wierzycie! Niech jedni ludzie nie szydzą z drugich; być może, tamci są lepsi od nich. Ani też kobiety – z kobiet; być może, tamte są lepsze od nich. I nie zniesławiajcie siebie samych, i nie obrzucajcie się wyzwiskami. Jakże złe jest słowo 'zepsucie’ – po przyjęciu wiary! A ten, kto się nie nawróci, to ci – oni są niesprawiedliwi.
O wy, którzy wierzycie! Unikajcie wielce podejrzeń. Zaprawdę, niektóre podejrzenia są grzechem! Nie szpiegujcie się wzajemnie! Nie obmawiajcie jedni drugich w ich nieobecności!
Czy chciałby któryś z was jeść ciało swojego brata, kiedy on umrze? Przecież czulibyście wstręt do tego! Bójcie się Allaha! Zaprawdę, Allah jest Przebaczający, Litościwy!

(Sura Al-Hudżurat – Komnaty – ajaty 11. i 12.)

Autor: Abd ul-Karim