Prawdomówność

Allah w Qur’anie wielokrotnie mówi o ludziach, którzy odrzucają Jego znaki, nie wierzą w Jego objawienia, przekazane nam w Księgach i przez Proroków – o ludziach, którzy trzymają się swoich religii i swoich fałszywych wyobrażeń. Qur’an nazywa takich ludzi tymi, którzy wymyślają kłamstwo przeciwko Allahowi i pyta: „A kto jest bardziej nienawistny Allahowi od tego, który wymyśla kłamstwo przeciwko Allahowi?

Inne ajaty mówią o ludziach, którzy nie idą za tym, co jest pewne, lecz tylko snują przypuszczenia. Tymczasem Prorok (PZN) powiedział: Zostawcie posądzenia, bo one są najbardziej kłamliwe. A inny hadis mówi: Zostaw to, w czym masz wątpliwości, na rzecz tego, czego jesteś pewien.

Dla odmiany, ajat 19. Sury Al-’Imran mówi: „Religią prawdziwą w oczach Allaha jest Islam!” Te fragmenty Qur’anu możemy w szerszym sensie odnieść nie tylko do spraw religii, ale także do zasad życia codziennego i ludzkiej moralności. Pokazują nam one, że Allah nienawidzi kłamstwa i tego człowieka, który je wymyśla, a także – że ochroną przed kłamstwem i drogą do miłej naszemu Stwórcy prawdy może być Islam i przestrzeganie jego nakazów i zakazów.

Proroka (PZN) zapytano: Czy wierzący może być tchórzem? Odpowiedział: Tak. Zapytano go: Czy wierzący może być chytrym (w znaczeniu: skąpym)? Odpowiedział: Tak. Zapytano go: Czy wierzący może być kłamcą? Prorok (PZN) odpowiedział: Nie.

Podobny hadis mówi, że Prorok (PZN) powiedział: Wierzący w Allaha może mieć różne cechy, z wyjątkiem zdrady i kłamstwa.

Oczywiście nie możemy rozumieć tych hadisów jako żadnego rodzaju zachęty do tchórzostwa czy skąpstwa. Qur’an wiele mówi o ludziach, którzy boją się walczyć na drodze Allaha, albo o ludziach, którzy zbytnio miłują majątek, jaki dostali od Allaha. Sam Prorok powiedział: Nieoddanie zakat i porzucenie walki na drodze Allaha są wbrew zakazom Islamu. Jednak wcześniej przytoczone hadisy pokazują nam, że jeśli jeden człowiek może mieć powody, dla których się boi, jeśli drugi człowiek może mieć powody, dla których jest oszczędny – to nie ma żadnego usprawiedliwienia dla kłamcy.

Skoro kłamstwo nie może być cechą żadnego człowieka wierzącego, to podstawą wszelkich czynów muzułmanina powinna być prawda, a jego główną zaletą – umiłowanie prawdy. Pierwsi muzułmanie poznawali się i spotykali w prawdzie, cechowały ich prawdomówność, dokładność i ostrożność rozmowy, a kiedy któryś z nich dał się zwieść pokusom kłamstwa, pozostali odsuwali się od niego, jak od chorego na zakaźną chorobę, dopóki nie wyleczył się z tego grzechu.

Porównanie grzechu z ciężką chorobą pokazuje nam, że podobnie jak w przypadku choroby, także przy niektórych grzechach niekiedy potrzebne jest długie „leczenie”, żebyśmy mogli odejść od tego, co robimy złego.

Matka Wiernych Aisha przekazała: Najgorszym zachowaniem dla Wysłannika Allaha było kłamstwo i jeśli wiedział, że ktoś kłamał, to miał mu to za złe, póki tamten nie uczynił skruchy.

Inny hadis Proroka (PZN) mówi: Jeśli muzułmanin kłamie, anioł oddala się od niego z powodu jego czynu.

Prorok powiedział też: Zawsze szukajcie prawdy – nawet, gdy wyda się wam, że jest w niej śmierć, to w niej będzie ocalenie. Powiedzmy teraz o niektórych rodzajach kłamstwa.

Trzeba pamiętać, że ciężar grzechu kłamstwa jest tym większy, im większe szkody z niego wynikają (co jednak nie może prowadzić nas do usprawiedliwiania kłamstwa na zasadzie, że w końcu nic bardzo złego się nie stało). Dlatego szczególnie grzeszą politycy, podający nieprawdziwe fakty; dziennikarze, podający kłamliwe informacje (przykład tego mieliśmy ostatnio po ataku Izraela na statki z pomocą humanitarną dla Strefy Gazy); władcy, okłamujący swoich poddanych… Kłamliwego władcę Prorok Muhammad (PZN) wymienił nawet jako jednego z trzech ludzi, którzy nigdy nie wejdą do Raju.

Jednak najgorszym kłamstwem jest wymyślanie nieprawdziwych informacji na temat Islamu (mówiliśmy już na wstępie o ludziach, którzy wymyślają kłamstwo przeciwko Bogu) lub mówienie, że Wysłannik Allaha (PZN) zrobił czy powiedział coś, czego wcale nie jesteśmy pewni. Prorok (PZN) powiedział o tym: Kłamstwo o mnie nie jest równe kłamstwu o innych i kto robi to (kłamie o mnie) celowo, niech przygotuje się na miejsce w Piekle.

Pamiętajmy też, że kłamstwem o Islamie jest także przyjmowanie jako jego elementów tego, co ludzie wymyślili w późniejszych czasach, a co ani nie było nakazane przez Allaha, ani nie należało do sunny Jego Wysłannika (PZN). Zalicza się tutaj wszystkie bi’da, czyli innowacje dodane do Islamu.

Kolejny rodzaj kłamstwa to kłamstwo dla żartu – poprzez opowiadanie nieprawdziwych historii czy dowcipów, które mają rozbawić ludzi. Prorok (PZN) powiedział: Biada temu, kto kłamie, żeby rozśmieszyć innych, biada mu i jeszcze raz biada. Inny hadis mówi, że Prorok (PZN) powiedział: Gwarantuję dom w środku Raju temu, który nie kłamie nawet wtedy, kiedy żartuje.

Tak samo nie powinniśmy przesadzać, kiedy chwalimy kogoś (nawet wtedy, kiedy nasze intencje są dobre, a ta osoba na to zasługuje). Wtedy również powinniśmy mówić tylko prawdę, nawet kiedy mówimy o kimś ważnym. Prorok (PZN): Nie przesadzajcie, chwaląc mnie, jak przesadzili chrześcijanie, chwaląc Jezusa; jestem sługą Allaha i mówcie o mnie tylko tyle.

Abu Hurajra przekazał, mówiąc o ludziach, którzy przesadzają w chwaleniu innych dla osiągnięcia korzyści: Wysłannik Allaha kazał nam sypać piaskiem w twarze pochlebców.

Przekazał Abu Bakr: Pewien mężczyzna chwalił drugiego, a Wysłannik Allaha (PZN) powiedział mu: Przestań, zabiłeś go – i powtórzył tak trzy razy. (Ten hadis zwraca nam uwagę także na to, że człowiek, którego chwalimy, może przez to wbić się w dumę i stracić czystość swoich intencji, a wtedy krzywda, jaką mu wyrządziliśmy, będzie równa tej, którą byśmy mu uczynili, zabijając go.)

Islam uczy nas, że powinniśmy dbać o prawdomówność nawet w najmniejszych (i wydawać by się mogło, nieszkodliwych) sprawach. Przekazał Abdullah bin Amr: Zawołała mnie moja matka, mówiąc: Chodź, coś ci dam. Wysłannik Allaha (PZN), który był u nas, zapytał: Co chciałaś mu dać? Odpowiedziała: Daktyle. Powiedział: Gdybyś nic mu nie dała, zostałoby to zapisane tobie jako kłamstwo.

Pewna kobieta zapytała Proroka (PZN): Jeśli któraś z nas powie, że czegoś nie chce, pomimo że chce tego, czy to już jest kłamstwo? Prorok (PZN) odpowiedział jej: Kłamstwo zawsze zostaje zapisane – jak duże, to jako duże, jak małe, to jako małe.

Kolejną sytuacją, która może wystawić człowieka na pokusę, są relacje w handlu między sprzedawcą a kupującym. Muzułmanom nie wolno sprzedawać żadnej rzeczy za cenę wyższą, niż jej wartość, ani kupować żadnego towaru za cenę niższą niż jego wartość. Nie wolno także sprzedawać towaru, który ma jakąś wadę, nie uprzedziwszy o niej tego, komu go sprzedajemy. Dobrym przykładem dla nas wszystkich może być w tym zakresie imam Abu Hanifa (oby Allah się nad nim zlitował), który zarabiał na życie, handlując jedwabiem, i zawsze trzymał się zasad Islamu w handlu.

Wysłannik Allaha (PZN) powiedział: Kupiec i sprzedawca mają wybór, póki się nie rozstaną. Jeśli mówią prawdę, Allah będzie z nich zadowolony i handel dobrze się im przysłuży, a jeśli kłamią, to być może coś zarobią, ale na pewno Allah zagniewa się na nich, a ich handel źle się im przysłuży.

Innym razem, kiedy Prorok (PZN) widział nieuczciwego sprzedawcę, został mu objawiony ajat 77. z Sury Al-’Imran (znaczenie wg J. Bielawskiego): „Zaprawdę, ci, którzy handlują, za niską cenę, przymierzem Allaha i swoimi przysięgami, nie będą mieli udziału w życiu ostatecznym i nie przemówi do nich Bóg ani nie spojrzy na nich w Dniu Zmartwychwstania i nie oczyści ich. Czeka ich kara bolesna!

Inny rodzaj kłamstwa to krzywoprzysięstwo. Przekazał Abu Bakr, że Prorok (PZN) zapytał ludzi, którzy go słuchali: Czy powiedzieć wam, co jest największym grzechem? Odpowiedziano mu: Powiedz nam, Wysłanniku Allaha. Powiedział: Dodawanie Allahowi współtowarzyszy, nieposłuszeństwo rodzicom, zabijanie niewinnych. Po czym dodał: Kłamstwo i krzywoprzysięstwo. I powtarzał to tak długo, aż ludzie mówili: O, niechby on już przestał!

Powiedzmy z kolei o trzech przypadkach, kiedy kłamstwo jest dozwolone:
Po pierwsze – podczas wojny, kiedy chcemy wprowadzić w błąd nieprzyjaciela, aby nie poznał naszych prawdziwych zamiarów.
Po drugie – kiedy chcemy pogodzić dwie osoby, które są pokłócone (na przykład, możemy mówić jednej, że ta druga bardzo dobrze o niej mówi, chociaż naprawdę niczego takiego nie słyszeliśmy). Prorok (PZN) powiedział: Nie jest kłamcą ten, kto wymyśla nieprawdziwe wieści, by zaprowadzić pokój między ludźmi.
Po trzecie – gdy mąż chce zrobić przyjemność żonie lub żona mężowi. Oczywiście nie jest to zachęta do okłamywania współmałżonka, ale np. kiedy żona zapyta męża, jak mu smakowała przypalona i niesłona zupa, której w dodatku było za mało, ten może odpowiedzieć: Ależ kochanie, obiad był naprawdę znakomity.

Prorok (PZN) powiedział o różnicy między prawdą a kłamstwem: Trzymajcie się prawdy, bo prawda prowadzi do dobrych czynów, dobre czyny prowadzą do Raju, a człowiek mówiący prawdę i szukający jej będzie zapisany przez Allaha jako prawdomówny. I oddalcie się od kłamstwa, bo kłamstwo prowadzi do złych czynów, złe czyny prowadzą do Ognia, a człowiek kłamiący i szukający kłamstwa będzie zapisany przez Allaha jako kłamca.

O tym, kim jest kłamca, mówi nam ajat 105. Sury An-Nahl (Pszczoły; w znaczeniu wg J. Bielawskiego): „Jedynie kłamstwo wymyślają ci, którzy nie wierzą w znaki Allaha; tacy są kłamcami!

Z kolei o prawości, do której prowadzi nas prawda, Allah mówi w Qur’anie (Sura Al-Baqarah – Krowa – ajat 177., znaczenie wg J. Bielawskiego): „Nie jest pobożnością, że zwracacie twarze ku wschodowi i ku zachodowi. Lecz prawdziwie pobożny jest: kto wierzy w Allaha i w Dzień Ostatni, w aniołów, w Księgę i w proroków; i ten, kto rozdaje majątek – mimo umiłowania go – bliskim krewnym, sierotom i biedakom, podróżnemu i żebrzącym, i na wykup niewolników; i ten, kto odprawia modlitwę; i ten, kto daje jałmużnę; i ci, którzy wypełniają swoje zobowiązania, kiedy się zobowiązali; i ci, którzy są cierpliwi w nieszczęściu i przeciwności, i w czasie niebezpieczeństwa; oto ci, którzy są szczerzy w wierze. Oni są prawdziwie bogobojni!

Ten ajat wspomina kolejną cechę, którą powinien odznaczać się każdy muzułmanin, a która wiąże się z prawdomównością – jest nią dotrzymywanie swoich zobowiązań.

Autor: Abd ul-Karim