Treść Hadisu

عن أبي عبد الله النعمان بن بشير رضي الله عنهما قال : سمعت رسول الله صلى الله عليه وسلم يقول : ( إن الحلال بيّن والحرام بيّن ، وبينهما أمور مشتبهات لا يعلمهن كثير من الناس ، فمن اتقى الشبهات فقد استبرأ لدينه وعرضه ، ومن وقع في الشبهات فقد وقع في الحرام ، كالراعي يرعى حول الحمى يوشك أن يرتع فيه ، ألا وأن لكل ملك حمى ، ألا وإن حمى الله محارمه ، إلا وإن في الجسد مضغة إذا صلحت صلح الجسد كله ، وإذا فسدت فسد الجسد كله ، ألا وهي القلب ) رواه البخاري ومسلم

Relacjonował Abu Abudllah An-Nuaman bin Baszir(RA): Wysłannik Allaha(SAAŁS) powiedział: To co jest dozwolone jest wyraźne i to co zakazane jest wyraźne. Między nimi są wątpliwe sprawy, o których nie wie większość ludzi. Ten, który unika wątpliwych spraw to oczyszcza swoją religię i honor. A ten, który wpadł w wątpliwość to wpadł w zakazane, tak jak pasterz, który wypasa koło czyichś ziem i jest bardzo prawdopodobne, że jego stado wejdzie na zakazany teren. Każdy król ma swoje prywatne ziemie, a prywatną ziemią Allaha jest to, co zakazane. Zaprawdę w ciele jest organ i gdy będzie on zdrowy to zdrowe jest całe ciało natomiast, gdy będzie chory to chore będzie całe ciało, a jest nim serce.[Bukhari i Muslim]

Dozwolone i Zakazane

Prorok(SAAŁS) powiedział, że to co jest definitywnie dozwolone jest jasne i wyraźne, jak również to co jest definitywnie zakazane jest jasne i wyraźne. Są jednak również rzeczy, które dla większości ludzi są ciężkie do zaklasyfikowania w, którejś z tych dwóch kategorii i jedynie ludzie wiedzy są w stanie poprawnie określić ich legalność.

Przykładowo każdy muzułmanin wie, że dozwolone jest jedzenie owoców, warzyw i ryb; noszenie wełnianych, lnianych lub bawełnianych ubrań; zawieranie związków małżeńskich; uprawa roli i handel legalnymi towarami itd. Są to oczywiste przykłady i nie trzeba być uczonym, by wiedzieć, że takie działania są całkowicie dozwolone w Islamie.

Podobnie każdy muzułmanin wie, że zakazane jest jedzenie padliny, krwi i mięsa wieprzowego; picie alkoholu; gwałt i cudzołóstwo; noszenie jedwabnych ubrań przez mężczyzn; hazard, lichwa i kradzież itd. Przykłady te są również oczywiste i nie trzeba być uczonym, by wiedzieć, że takie działania są całkowicie zabronione w Islamie.

Wątpliwymi są działania nie tak powszechne i oczywiste jak również te co, do których poróżnili się uczeni. Przykładowo jest to jedzenie mięsa koni, osłów, mułów lub jaszczurek; noszenie ubrań ze skór lwów itd. Należy być świadomym, że Allah nie wyznaczył tej szarej strefy przypadkowo (Astaghfirullah!) i wszystkie uczynki, które definitywnie miały zostać zakazane lub dozwolone, zostały określone, jako takie w Koranie lub Sunnie.

{Wyjaśnia wam Bóg, abyście nie błądzili. Bóg jest o każdej rzeczy wszechwiedzący!}[Koran 4:176]

{I czemuż nie jecie tego, nad czym zostało wymienione imię Boga? On przecież wyjaśnił wam szczegółowo, co wam jest zakazane, z wyjątkiem tego, do czego zostaliście zmuszeni. Zaprawdę, wielu błądzi z drogi, przez swoje namiętności, bez wiedzy! Zaprawdę, twój Pan najlepiej zna przestępców!}[Koran 6:119]

{Bóg nie sprowadza z drogi ludzi, jeśli ich prowadził przedtem drogą prostą, dopóki im nie wyjaśni, czego oni mają się wystrzegać. Zaprawdę, Bóg wie doskonale o każdej rzeczy!}[Koran 9:115]

{My i przed tobą posyłaliśmy tylko ludzi, którym daliśmy objawienie – jeśli o tym nie wiecie, zapytajcie ludzi napomnienia z jasnymi dowodami i Pismami. I zesłaliśmy tobie napomnienie, abyś wyjaśniał ludziom to, co zostało im zesłane. Być może, oni się zastanowią!}[Koran 16:43-44]

{W Dniu, kiedy My postawimy świadka, z każdego narodu, spośród nich przeciw nim, przyprowadzimy ciebie jako świadka przeciwko tym ludziom. Zesłaliśmy tobie Księgę jako wyjaśnienie dla każdej rzeczy i drogę prostą, i miłosierdzie, i radosną wieść dla całkowicie poddanych.}[Koran 16:89]

Relacjonował Irbad ibn Sarija(RA): Wysłannik Allaha(SAAŁS) powiedział: Pozostawiłem was na jasnej drodze tak, że jej noce są(tak jasne) jak jej dnie. Nikt na niej nie zbłądzi, jak tylko te, który będzie zniszczony. [Ahmad i Ibn Madża]

Większość działań zostało definitywnie zakazanych lub dozwolonych i nikt nie może dyskutować na temat ich legalność, gdyż byłoby to jawną niewiarą. Inne zostały dozwolone lub zakazane w mniej wyraźny i jasny sposób, przez co nie wszyscy są świadomi tego, do której z kategorii się klasyfikują.

Kwestie Wątpliwe

Wspomnieliśmy już o działaniach wątpliwych, o których klasyfikacji większość ludzi nie jest pewna. Postaramy się teraz bardziej przybliżyć ten temat.

Imam Ahmad(RH) określił kwestie wątpliwe, jako działania będące w pozycji przejściowej między dozwolonymi, a zakazanymi.[„Dżami al-Ulum łal-Hikam” Ibn Radżab al-Hanbali]

Prorok(SAAŁS) powiedział: Między nimi są wątpliwe sprawy, o których nie wie większość ludzi. Tak, więc, mimo iż większość ludzi nie wie, do której z dwóch kategorii klasyfikują się te uczynki, są ludzie, którzy zostali obdarzeni wiedzą w tym temacie.

W dalszej części hadisu czytamy: Ten, który unika wątpliwych spraw to oczyszcza swoją religię i honor. A ten, który popadł w wątpliwości to popadł w zakazane… Oznacza to, że muzułmanów można podzielić na dwie kategorie pierwszą z nich są ci, którzy wystrzegają się spraw wątpliwych, a drugą są ci, którzy czynią to, co wątpliwe przez co wpadają w to co zakazane. Jest jeszcze trzecia i najlepsza kategoria, do której zaliczają się ludzie wiedzy, dla których nie istnieje szara strefa, gdyż wiedzą, co jest zakazane, a co dozwolone i postępują zgodnie ze swoją wiedzą.

Osoba, która ma wątpliwości, co do klasyfikacji danego uczynku, a mimo to go wykonuje to zbliża się do zakazanego, gdyż szara strefa jest bliżej zabronionych uczynków i jeśli uczynek ten był dozwolony to nie dostanie on żadnej nagrody(hasnat), ale jeśli będzie on zakazany to zostanie ona ukarana. Najbezpieczniejszą opcją jest, więc pozostawienie wątpliwych kwestii i czynienie tylko tego, czego jesteśmy pewni.

Tak, więc gdy spotykamy się ze sprawami wątpliwymi to powinniśmy się od nich oddalić. Gdy coś kupujemy lub sprzedajemy i nie jesteśmy pewni, czy są to legalne(z punktu widzenia Islamu) towary to powinniśmy je pozostawić i nie zbliżać się do wątpliwych interesów. Nie powinniśmy jeść produktów, które zawierają w sobie wątpliwe składniki, takie jak „E” dodatki pochodzenia zwierzęcego, żelatynę, podpuszczkę lub takie, których nie znamy sposobu przygotowania. Nie powinniśmy również marnować naszego czasu i zajmować się bezwartościowymi czynnościami, które mimo iż same w sobie mogą nie być zakazane to mogą prowadzić do tego co zakazane.

Powody Poróżnienia Między Uczonymi

Różnica zdań między uczonymi dotycząca legalności pewnych działań była spowodowana tym, że każdy z sahaba(RA) znał pewną liczbę hadisów i gdy wyruszali do różnych części świata nauczali ich w miejscach, do których dotarli. Z tego powodu przed skolekcjonowaniem hadisów w zbiorach przez wielkich uczonych takich jak Ahmad(RH), Bukhari(RH), Muslim(RH), Tirmidhi(RH), Abu Daud(RH), an-Nasai(RH) i Ibn Madża(RH) hadisy znane w jednym mieście, nie były znane w drugim.

Kolejnym powodem była różna interpretacja tego samego tekstu spowodowana wieloznacznością niektórych słów oraz niejasnością niektórych konstrukcji gramatycznych, które również mogły mieć kilka często bardzo odmiennych znaczeń.

Przyczyną była również różnica w warunkach, jakie uczeni stawiali hadisom, zanim uznali je za źródło prawne. Niektórzy akceptowali hadis, jeśli był sahih(autentyczny – na podstawie wiarygodności i pamięci przekazicieli), inni jak imam Abu Hanifa(RH) uznawali hadis dopiero, gdy był maszhur(znany – relacjonowany przez więcej niż dwie osoby, na każdym etapie łańcucha przekazicieli), jeszcze inni jak imam Malik(RH) uznawali hadis gdy był zgodny ze zwyczajami mieszkańców Medyny, byli też tacy, którzy akceptowali hadisy daif(słabe – na podstawie wiarygodności i pamięci przekazicieli) jeśli nie były one sprzeczne z hadisami sahih. Oczywiście nie były to wszystkie warunki, a jedynie przykłady, które powinny zilustrować naturę problemu.

Uczeni poróżnili się również do tego, jaki stopień musiał osiągnąć nakaz, by uczynić działanie obowiązkowym(ładżib), a nie jedynie zalecanym(mustahabb) oraz analogicznie, jaki stopień musiał osiągnąć zakaz, by uczynić działaniem zabronionym(haram), a nie jedynie niemile widzianym(makruh).

W chwili, gdy uczeni poróżnili się, co do jakieś kwestii powinniśmy obiektywnie spojrzeć na dowody, na których opiera swoje zdanie jedna i druga strona oraz wybrać stanowisko, które według nas jest bardziej słuszne i bliższe prawdy.

Sanktuarium Allaha

Prorok(SAAŁS) użył metafory przyrównując zakazane uczynki do ziem królewskich lub nienaruszalnego sanktuarium. Król chroni swoich prywatnych ziemi i zabrania na nie wchodzić, dlatego jeśli nie chcemy być przez niego ukarani nie powinniśmy się do nich zbliżać, gdyż im bliżej się nich znajdziemy tym bardziej prawdopodobne będzie, że na nie wejdziemy.

Prorok(SAAŁS) chronił ziemie, które otaczały Medynę i w odległości do dwunastu mil od miasta nie można było ścinać drzew, ani polować. Umar(RA) i Uthman(RA) mieli specjalne pastwiska dla wielbłądów przeznaczonych na jałmużnę i nikomu nie wolno było na nie wchodzić. [„Dżami al-Ulum łal-Hikam” Ibn Radżab al-Hanbali] Podobnie Allah zabronił nam łamania Jego Prawa i jeśli to zrobimy zostaniemy ukarani stosownie do naszego wykroczenia.

{Takie są granice Boga! Nie przekraczajcie ich! Ci, którzy przekraczają granice Boga, są niesprawiedliwi.}[Koran 2:229]

Abu Darda(RA) powiedział: Prawdziwie pobożny czciciel obawia się Allaha do tego stopnia, że czuje strach przed zgrzeszeniem w chociażby najdrobniejszy sposób i pozostawia cześć z tego co dozwolone, co mogłoby go zaprowadzić do tego co zakazane. Tworzy on zasłonę między sobą a tym, co zakazane. [„Dżami al-Ulum łal-Hikam” Ibn Radżab al-Hanbali]

Serce

W zależności od tego, jakie jest nasze serce, takie są nasze działania. Jeśli nasze serce jest zdrowe, wypełnione jest jedynie miłością i zaufaniem do Allaha oraz strachem przed popadnięciem w grzech, to wtedy nasze uczynki są prawe i pobożne. Takie serce ochroni nas przed grzechami i pozwoli nam porzucić wszystko, co budzi wątpliwości. Jeśli jednak nasze serce jest zepsute, przepełnione miłością do przyziemnych korzyści oraz pożądaniem tego co zakazane, to wtedy nasze uczynki są złe i grzeszne. Nasze działania są, więc odzwierciedleniem stanu naszej wiary. Z tego powodu Allah przyjmuje jedynie ludzi z czystym sercem.

{W Dniu, kiedy nie przyniosą korzyści ani majątek, ani synowie, jedynie ten, który przyjdzie do Boga z czystym sercem.}[Koran 26:88-89]

Starajmy się, więc utrzymać nasze serce czystym i oczyszczać je wiarą i dobrymi uczynkami oraz starać się nie zabrudzać go grzechami. Prawe serce da nam siłę i będzie nas powstrzymywało przed zbliżaniem się do tego, co zakazane.

{Ci, którzy uwierzyli i których serca się uspokajają przez wspominanie Boga – o tak! przez wspominanie Boga uspokajają się ich serca!}[Koran 13:28]

{Zaprawdę, wśród jego zwolenników był Abraham. Kiedy on przyszedł do swego Pana, z czystym sercem.}[Koran 37:83-84]

Autor: binJellul